Voorlopig Deskundigenonderzoek
De rechter kan op verzoek van een partij gelasten tot een Voorlopig Deskundigenonderzoek. Dit is het geval indien een partij een onpartijdig deskundigenonderzoek wil laten uitvoeren maar de wederpartij daaraan geen medewerking wil verlenen. ‘Voorlopig’ betekent hier: niet in het kader van en lopende procedure. De partij die dit aanvraagt doet de aanvraag omdat hij vreest dat de andere partij op een later tijdstip niet meer ter beschikking zal hebben, of zal hebben gewijzigd. De rechter kan een dergelijk verzoek niet weigeren.
Gerechtelijk onderzoek in opdracht van de rechter
De rechter kan het onderzoek gelasten op verzoek van een partij of ambtshalve zegt het Wetboek van Burgelijke Rechtsvordering. Van een ambtshalve onderzoek zal sprake zijn wanneer de rechter een beslissing moet geven waarvoor andere dan juridische kennis noodzakelijk is. De rechter zal altijd overleggen met partijen over de benoeming van de Deskundige.
Wettelijke eisen waaraan de deskundige moet voldoen
De wet stelt stelt slechts als eis dat de deskundige zijn opdracht onpartijdig en naar beste weten zal uitvoeren. De onpartijdigheid gaat ook gepaard met een aantal juridische eisen die voor de rechtsgang cruciaal zijn. De belangrijkste eis is die van hoor en wederhoor. Helaas zijn er vele gevallen bekend waarin een goed en onafhankelijk oordeel door de rechter terzijde moest worden gelegd omdat de deskundige niet of onvoldoende op de hoogte was van deze regel.
De opleiding tot Gerechtelijk Deskundige aan de Universiteit Leiden geeft de deskundige de nodige bagage.